Февралĕн 15-мĕшĕнче Совет çарĕсене Афганистанран кăларнăранпа 36 çул çитет. Нумай çул иртнĕ, анчах ку событисем çинчен астăвăм пирĕн чĕресенче яланах чĕрĕ упранать.

Чăнах та хăрушă тĕрĕслев витĕр тухма тивнĕ пирĕн çар çыннисен Совет Хĕçпăшаллă Вăйĕсен контингенчĕ афган çĕрĕ çинче тăнă вăхăтра. Апла пулин те салтаксемпе офицерсем Тăван çĕршыв интересĕсене чыслăн хÿтĕленĕ, тупа тунинчен нихăçан та иртмен.

Вăрнар районĕнчен Афганистан вут-хĕмĕ витĕр 230 ытла ентеш тухнă. Тин пурăнма пуçланă вунтăххăрти-çирĕмри каччăсем кунсерен вилĕме куçран пăхнă, вăрçă тискерлĕхне курса чун-чĕрепе çирĕпленнĕ. Çавăнпах пулĕ вĕсем çынлăх мĕнне лайăх пĕлеççĕ, йывăр лару-тăрура кашнине пулăшма хатĕр.

Вĕсенчен пĕри - мухтавлă воин-интернационалист, Кивçурт Енĕшре çуралса ÿснĕ Николай Васильевич Григорьев. Вăл йышлă та туслă, ял-йышра ятлă-сумлă çемьере çитĕннĕ. Ашшĕ-амăшĕ ачисене аслисене хисеплеме, ĕçе юратма, тăван тăрăхшăн усăллă пулма вĕрентсе ÿстернĕ. Сăмах май, Николай çемьере чи кĕçĕнни - пиллĕкмĕш ача - пулнă.

Ашшĕ Василий Григорьевич Григорьев - Тăван çĕршывăн Аслă вăрçин участникĕ. Фашистсемпе çапăçса паттăрлăх кăтартнăшăн «Хăюлăхшăн», «Çапăçура палăрнăшăн», «Германие çĕнтернĕшĕн» тата ытти медальсене тивĕçнĕ. Вăрçăран таврăнсан мирлĕ пурнăçра та ырми-канми тăрăшнă. Килĕштернĕ хĕрне кÿршĕ ялтах тупнă. 1948 çулта Услантăр Енĕшри Людмила Федоровнăпа мăшăрланса пысăк çемье çавăрнă: пилĕк ачана пурнăç парса тивĕçлĕ ÿстернĕ Григорьевсем. Вăрçă хыççăнхи çулсенче Василий Григорьевич ял Совечĕн председателĕн заместителĕнче ĕçленĕ, кайран мĕн тивĕçлĕ канăва тухичченех - «Звезда» колхозра трактористра тата комбайнерта.

Кĕçĕн ывăлĕ Коля та аслисенчен тĕслĕх илсе маттур ÿснĕ. Ачаранах йăрă пулнă, çамрăкран спортпа, техникăпа интересленнĕ. Çакă кайран пурнăçра та нумай пулăшса пынă ăна. Енĕшри шкултан вĕренсе тухсан вăл Çĕнĕ Шупашкарти 14-мĕш училищĕре специальноç илнĕ. Стройкăра, 1312-мĕш автоколоннăра вăй хунă. Çав вăхăтрах хула çар комиссариачĕн направленийĕпе водитель профессине те вĕреннĕ.

1979 çулхи июлĕн 4-мĕшĕнчен вара Кивçурт Енĕш каччин пурнăçĕнчи тĕп тапхăрĕсенчен пĕри пуçланать. Ăна Совет Çарĕн ретне илеççĕ. Тăван çĕршыва тивĕçлĕ хÿтĕлеме тупа туса присягăна вăл Туркменири Кушка çар хулинче тытать. Анчах декабрĕн 28-мĕшĕнче Николай службăра тăнă мотострелоксен полкне Афганистана куçарнă. Вырăна çитичченех, çул çинчех, хăрушлăха лекме тивнĕ вĕсен. Амударья юханшывĕ урлă кĕперпе каçсан СССР-па Афганистан чиккинче автомашина çаврăнса ÿкнĕ, çавна пула сакăр çар çынни вилнĕ. Колонна вара Шиндаид ятлă кишлака декабрĕн 31-мĕшĕнче çитсе вырнаçнă, çĕнĕ 1980 çула шăпах кунта кĕтсе илнĕ.

Вăрçă вăл - кашни кунхи хăрушлăх, тискерлĕх... Пирĕн ентешĕн те моджахедсене хирĕç пĕрре мар çапăçусене кĕме лекнĕ. Санитар-водитель пулнă май, хирĕçтăрусенче аманнисене пĕрремĕш пулăшу парса хăрушсăр вырăнсене илсе тухнă. Çăмăл мар пулсан та кашнине çăлса хăварма тăрăшнă. Вăрçăри тапхăрта хăйĕн хулпуççийĕсем çинче 50 енне аманнă салтака илсе тухма пултарнă вăл. Интернационаллă тивĕçе чыслăн пурнăçланăшăн наградисем те нумай: СССР Аслă Канашĕн Президиумĕн грамоти, «Воин-интернационалиста» палăрту палли, «Тав тăвакан афган халăхĕнчен» тата ытти медальсем.

Хăйĕнпе пĕрле пĕр çар чаçĕнче Вăрман Кипекри Николай Павлов, Кив Сăрьелĕнчи Игорь Васильев туслăн службăра тăнине аса илет Николай Григорьев. Николай Арсентьевич хальхи вăхăтра Вăрнарти аш-какай комбинатĕнче тăрăшать, газооператор. Игорь Васильевăн пурнăçĕ вара, шел те, йывăр суранланнăран çамрăклах татăлнă. Çар задачисене пурнăçланă чух грузпа пынă колонна душмансен хĕçпăшалĕн вут-хĕмĕ айне лекнĕ. Хăюлăхпа паттăрлăх кăтартса пуçне хунă ентеше Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕпе наградăланă.

Кивçурт Енĕшри Николай Григорьев служба вĕçленсен тăван тăрăха 1981 çулхи çулла çаврăнса çитнĕ. Кăшт пурăнсан, ĕнерхи воин-интернационалист 1312-мĕш автоколоннăна водителе вырнаçнă. Вăхăт иртсен уйрăм предприниматель ĕçне тытăннă. Паянхи кун вăл республикăн тĕп хулинче ĕçлесе пурăнать, «Спецкомплект» обществăра газооператор тивĕçĕсене пурнăçлать. Тăрăшулăхĕпе, яваплăхĕпе коллективра ырă ятра. Вăл - Ĕç ветеранĕ.

Çемьере те телейлĕ Николай Васильевич. Нумай çул ĕнтĕ мăшăрĕпе Фаина Федоровнăпа кун-çул сукмакĕпе юнашар, килĕштерсе утаççĕ. Икĕ ачана пурнăç парнеленĕ, ÿстерсе ура çине çирĕп тăратнă. Халĕ пилĕк мăнукĕшĕн питĕ савăнаççĕ, вĕсене воспитани пама пулăшаççĕ.

Николай Васильевичпа Фаина Федоровна иккĕшĕ те - тăван тăрăха чунтан юратакан, ун ăнăçлăхне пысăк тÿпе хывакан хастарсем. Тăван округăн обществăлла пурнăçне, çарпа патриотлăх мероприятийĕсене питĕ активлă хутшăнаççĕ. Николай Васильевич - Афганистан ветеранĕсен союзĕн, «Хĕçпăшаллă Вăйсен ветеранĕсен Раççейри союзĕ» пĕрлешĕвĕн членĕ. Вăрнар патриочĕсемпе пĕрле тĕрлĕрен мероприятисем йĕркелесе ирттерме пулăшать. Ачасемпе тата çамрăксемпе тĕл пулма яланах хавас. Хăюлăх урокĕсене кăмăлпа хутшăнать, вĕренекенсене Тăван çĕршывăн историйĕн мухтавлă страницисемпе, афган вăрçин салтакĕсен паттăрлăхĕпе паллаштарать. Малашне те пурнăçра та, мĕнпур ĕçре те çакăн пек хастарлăхпа, хавхаланупа палăрмалла пултăр.

Николай ВАСИЛЬЕВ,

запасри офицер