«Санары» агрофирма» общество ял хуçалăх культурисене No-TILL ?нуль% агротехнологийĕпе туса илет. Кăçалхи шăрăхра унпа тухăçлă усă курма май килнĕ-и/

Ку технологие Чăваш Республикин ял хуçалăхĕн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ Роберт Игнатьевич Петров, агрофирмăна 2003 çултанпа ертсе пынăскер, 2012 çулта республикăра чи малтан çĕр ĕçне кĕртме тытăннă. Вăл паха опытпа паллашма Ставрополь крайĕпе Ростов облаçне ятарласа кайнă, çĕре сухаламасăрах тырă епле туса илнине тĕпченĕ. Вĕсенчен илсе таврăннă çĕнĕлĕхпе усă курса «Джон Дир-1590» сеялкăпа ?сарлакăшĕ 6 м% çав çул пĕрремĕш лаптăкра, каярахпа ыттинче те акнă. Тырра пач урăхла меслетпе çитĕнтерекен уйсем çуллен хушăннă.

- 2012 çултанпа вĕсене пĕр хут та сухаламан, культивацилемен, - каласа пачĕ агрофирмăна ашшĕ хыççăн ертсе пыракан Андрей Петров. - Тырпула пухса кĕртнĕ хыççăн вакланнă пĕтĕм улăм выртса юлать. Вырма пынă чухне унăн хулăнăшĕ тĕрлĕрен, ыраш улăмĕн хулăнрах. Çапах вăл хĕл каçсан сеялкăпа вăрлăх лайăх акăнать.

Нуль технологийĕн условийĕсенчен пĕри - пусă çаврăнăшне агрономи науки вĕрентнĕ пек йĕркелесе тăрасси. Хуçалăхра нумай çул ÿсекен курăксем хыççăн - тĕш тырă, вĕсем хыççăн - пăрçа йышши культурăсем, ун хыççăн çу юхтармалли çарăк ?вăррине чылай çул туса илеççĕ% акаççĕ.

Çак технологин кăлтăкĕсенчен пĕри - уйра юр хулăнрах тытăннăран çуркунне çĕре сухалакан хуçалăхсенчен 3-4 кун каярах акса хăварма тивни. Çапах та ку пысăк çитменлĕх мар, ăна пула тухăçа çухатмаççĕ, ытларах илеççĕ çеç. 2019 çултанпа çак технологипе кашни уйрах усă кураççĕ, 1344 га çинче акса çитĕнтереççĕ.

Çулла шăрăх тăнăран тухăç кунта та пĕлтĕрхинчен пĕчĕкрех. Сăмахран, кĕрхи культура хăшпĕр уйра кашни гектартан вăтамран пĕлтĕр - 70, кăçал - 50, уйрăммăн илсен кĕрхи тулă - 60, кăçал 40 центнер ытла панă. Сăлтавĕ - вегетаци тапхăрĕнче тырра нÿрĕк çитменни. Çапах та агрофирмăн вăтам кăтартăвĕ çĕре сухалакан нумай хуçалăхринчен пысăкрах. Çакна «Санары» вĕсенчен нумайрах нÿрĕк тытса хăварнипе те ăнлантармалла.

Нуль технологийĕпе кирек хăш культурăна та акса пысăк тухăç илме пулать-и/ Тĕп директор ыйтăва хуравласа хуçалăхра туса илекеннисене асăнчĕ: тулă, çурхи вика, пăрçа ?ăна лайăх çулсенче 40 ц пухса кĕртнĕ%, йĕтĕн, çу юхтармалли çарăк, люцерна, клевер, урпа, ыраш. Сăмах май, «Санары» - тĕш тырăпа пăрçа йышши тата çу юхтармалли культурăсем туса илекен хуçалăх. Вĕсен çĕнĕ те паха вăрлăхне туянса акать ?кăçал çурхи туллăн 4 тĕрлĕ сортне туяннă%, элита тата пысăк репродукциллĕ вăрлăх сутать.

- «Ворожея» тата «Никон» çурхи тулăсем хăйсене тухăç, тĕшĕ пахалăхĕ, шăтаслăх енĕпе питĕ лайăх енчен кăтартрĕç, тухăç ыттинчен пысăкрах пачĕç, - терĕ ертÿçĕ. - Пурне те пĕр кунта, пĕрешкел условисенче акнăччĕ. Вĕсем лайăх пуласси нуль технологийĕнчен мар, сортран нумай килчĕ. Çакна шута илсе вăрлăх фондне çĕнетсех тăратпăр. Тен, çавăнпа пирĕн вăрлăха ыйтсах туянаççĕ. Халĕ 4 машинăпа ăна хывăх-хылчăкран тасатаççĕ. Туянмашкăн заявкăсем пама пуçланă ĕнтĕ. Вăрлăх пахалăхĕ пирки ăна «Россельхозцентр» филиалĕ сертификат парать, унăн копине туянма пыракансем те илеççĕ.

Çакна палăртмалла, ку технологипе усă куракансем, сухалакан хуçалăхсемпе танлаштарсан, калăпăр, 1 пин тонна тырă туса илме чылай сахалрах тăкакланаççĕ, тырă çитĕнтерме техника сахалрах туянаççĕ. Агрофирмăн 2 сеялка çеç, çĕрĕ пĕчĕк мар. Пĕрремĕшне 2012 çулта илнĕ, иккĕмĕшĕ - «Барго» ?сарлакăшĕ 6 м%, 2020 çулта туяннăскер. Хăйĕн манипуляторĕпе вăрлăх тиет, икĕ тĕллевлĕ удобрение тĕрлĕ тарăнăша варăнтарса пырать. Ăна сеяльщик кирлĕ мар.

- Пирĕн тырра пухса кĕртмелли «Акрос» комбайнсем пур, вĕсем ĕçлеççĕ. Чăн та, тырă вăйлă пулнă çул кашни пучаха çапса тĕшĕлемесĕрех хывăх-хылчăкпа, улăмпа пĕрле хыçала вăркăнтараççĕ. Çавăнпа 2019 çулта çĕнĕ «РСМ-161» комбайн туянтăмăр, вăл икĕ барабанлă, унăн ĕç тухăçлăхĕ пысăк, - трактор-машина паркĕпе те паллаштарчĕ ертÿçĕ.

Агрофирмăна хресчен хуçалăхĕн ĕç-хĕлне нумай ĕмĕр каялла кĕнĕ плуг, культиватор, сÿре, каток кирлĕ мар, вĕсене туянса укçа тăкакламасть. Тата çав машинăсене хыçалтан кăкарса яма - тракторсем, вĕсене ĕçлеттерме дизтопливо кирлĕ-çке. Паян вĕсем питĕ хаклине пурте пĕлетпĕр. Агрофирма саппас пайсем туянса та, ĕçе трактористсем илсе те тăкак курмасть, ĕçлесе илнĕ укçана перекетлет.

Культурăсене апатлантарма минерал удобренийĕ кăçал кашни га пуçне 150 кг пама палăртнă. Опрыскивательсене калча çине çуркунне виçĕ-тăватă хут кĕртсе «КАС-32» минерал удобренийĕн хутăшĕпе ?карбамид, аммиак селитри тата шыв% апатлантараççĕ, им-çампа сăтăрçăсене пĕтереççĕ.

Ертÿçĕ производствăна пĕрмай çĕнĕлĕх кĕртсе пынине палăртас килет. А.Петров - инженер, агроном. Уншăн çĕр ĕçĕнче, агротехнологире, техникăра пĕлмен ыйту çук теме пулать. Çапах çĕннине шырама, ăна ĕçе кĕртме пăрахмасть. Пĕлтĕр хуçалăха «Московская-82» кĕрхи тулă илсе килнĕ, вăл питĕ лайăх тухăç панă, тĕшĕ шултра пулнă. Ăна кăçал та хуçалăхсем лайăх туянаççĕ, супер-элита пулсан та хăвăрт сутăнать. Çавна шута илсе кăçал кĕрхисен лаптăкне икĕ хут ытла пысăклатнă - 420 га йышăнать. Маларах пусă çаврăнăшне кĕртнĕ «Московская-56» сорта та, тухăçĕпе савăнтараканскере, акаççĕ.

Юрий МИХАЙЛОВ