Культура «вучахĕ» вăй-хăватлăн ялкăшать-тĕк, ял пурăнать. Эппин, кунта пурнăç интереслĕ, чĕрĕ, савăнăç-телейпе тулли. Мĕншĕн тесен культура çынсене пĕрлештерет, туслаштарать, чунпа канма май парать. Çавăнпа та юлашки çулсенче шăпах яллă вырăнсенче культура пурнăçне çĕнĕ варкăш кĕртме тăрăшнине сăнама питĕ кăмăллă.

Акă, республикăн «Культура аталанăвĕ» патшалăх программин пулăшăвне уйкас-кипексем те туйса илчĕç. Вĕсен тахçанхи ĕмĕчĕ тинех пурнăçа кĕчĕ: ку ял çыннисемпе кÿршĕри вăрман-кипексем Çĕнĕ çула пысăк савăнăçпа - вĕр çĕнĕ культура çуртĕнче - кĕтсе илĕç. Вăл, хăтлăскер, илемлĕскер, кăçал çĕкленсе ларчĕ, ĕнер вара официаллă майпа хăйĕн алăкĕсене пурин валли уçрĕ. Çак ятпа Уйкас Кипекре юрă-ташăпа, тав сăмахĕсемпе тулли чăн-чăн уяв иртрĕ.

Пĕлтерĕшлĕ пулăмпа ял çыннисене Чăваш ен Пуçлăхĕ Олег Николаев та видеоçыхăну майĕпе саламларĕ. Çавăн пекех вĕсен савăнăçне Патшалăх Канашĕн депутачĕ Владимир Свешников, Вăрнар округĕн пуçлăхĕ Надежда Никандрова тата ыттисем пĕрле пайларĕç.

«Иккĕленÿ çук, çĕнĕ клуб ача-пăчапа çамрăксене те, аслă ÿсĕмрисене те пĕрлештерекен тĕп вырăн пулса тăрĕ», - хавхаланса пĕлтерчĕ Лидия Михайлова пултарулăх ертÿçи. Вăл çакăн пек ырлăха кĕтсе илнишĕн чунтан савăнакансенчен пĕри. Çак çутă куна çитерессишĕн миçе çул ăшталанман, мĕн тĕрлĕ шайри ертÿçĕсем патне çитмен пулĕ...

Лидия Алексеевна каласа панă тăрăх, Уйкас Кипекри кивĕ клуб ял Шăхасан районне кĕнĕ вăхăтрах, 1930 çулта, çĕкленĕскерех. Çуртне вăрмана лашасемпе-вăкăрсемпе турттарса халăх вăйĕпе хăпартса лартнă. Пĕрремĕш работникĕ Яков Шоркин пулни паллă. Юрра-ташша ку тăрăхра, тĕрĕссипе, яланах кăмăлланă. Творчество ĕçне нумаййăн хутшăннă, вĕсен пултарулăхне курса киленме концерт-спектакльсене те халăх йышлă килсе çÿренĕ. 1970 çулсенче, акă, Уйкас Кипек клубĕ çумĕнче Иван Иванов пултарулăх ертÿçи йĕркеленĕ халăх инструменчĕсен оркестрĕ çинчен чапĕ республикипех кĕрленĕ. 30-40 çынтан тăнă вăл, ют районсене, тĕп хулана тухса çÿресе пултарулăхĕпе тĕлĕнтернĕ.

Лидия Алексеевна хăй кунта 1979 çулта Çĕрпÿри культпросвет училищине пĕтерсен ĕçе килнĕ. Тĕрлĕ сăлтавпа пĕр тапхăр ытти ĕçсенче те тимленĕ вăл. 2001 çултан вара юратнă профессиех таврăннă. 2017 çултан, культура çурчĕсене çĕнетес программа ĕçлесе кайсан, унта кĕрес ĕмĕт тĕвĕленнĕ те ун чун-чĕринче. Ара, 90 çул майлă ларакан клуб çурчĕ вуçех кивелсех кайнă-çке. «Питĕ сивĕччĕ çуртра. Хĕлле шыв та шăнса пăрланатчĕ. Артистсем репетицисенче, концертсенче ташланă хыççăн шăнса чирлени те пулнă», - аса илет Лидия Алексеевна.

2021 çултан, шăпах вăр-вар ертÿçĕ пуçарнипе ĕнтĕ, çине тăрсах программăна хутшăнма майсем шырама тытăннă. «Ял халăхĕ пухăнса канашларĕ, аслисем те, çамрăксем те çĕнĕ клубшăн пĕрле кар тăчĕç. Район администрацине çырупа тухма йышăнчĕç. Тавах пурне те пĕрле пулнишĕн», - тет Лидия Михайлова. Çакăн хыççăн ку ыйтупа вырăнти ертÿçĕсем патĕнче пĕрре мар пулнă, 2022 çулта Николай Владимиров сенатор ирттернĕ йышăнура та çĕкленĕ. «Культура министерствипе сÿтсе яватпăр, ыйтăва майлă тататпăрах», - пĕлтернĕ уйкас-кипексене Николай Николаевич. Шантарнă сăмахĕсем, чăнах та, тÿрре тухнă. Уйкас Кипекре 49 вырăнлăх культура çурчĕ тăвас проект республика программине кĕнĕ. «Кирлĕ документацие хатĕрлеме районти культура çурчĕн директорĕ Светлана Журавлева, вырăнти территори пайĕн ĕçченĕсем нумай тăрăшрĕç. Вĕсен пулăшăвне пулах документсене вăхăтра, хăвăрт тата пахалăхлă пухса тăратрăмăр», - тав тăвать Лидия Алексеевна. Халĕ вара пытармасть: унăн ĕç вырăнĕ - чăн-чăн ырлăх. Çурчĕ хăтлă, пÿлĕмĕсем çутă та илемлĕ. Артистсене репетицисенче ăсталăха туптама, концертсем лартма аван. Икĕ ял çыннисене пухăнма, кану вăхăтне ирттерме кăмăллă. Çурта, сăмах май, Кÿкеçри «Партнер» организаци проектпа килĕшÿллĕн пахалăхлă çĕклесе лартнă. Кашни бригада уйрăм ĕçсене пĕлсе тирпейлĕ пурнăçланă.

«48 çул стаж пулсан та, хальччен ниçта та çакăн пек ăшă кабинетра ĕçлесе курман», - савăнăçне пытармасть культура çурчĕн ертÿçи. Сĕтел-пуканĕ, курав çÿлĕкĕсем, тумтир çакмалли вешалкăсем, чÿрече çинчи карăсем таранах... - пĕтĕмпех вĕр çĕнĕ, чаплă. Аппаратури тата: баян, микрофонсем, колонкăсем ?çав шутра - урамра усă курмаллисем те% кÿрсе килнĕ. Артистсем валли уйăрнă сцена тумĕсем те мĕнле хÿхĕм: аслисен те, ачасем валли те.

Ĕмĕтсем пурнăçланни тата çĕкленÿллĕрех вăй-хăватпа тимлеме, çĕнĕ шухăшсене ĕçе кĕртме хавхалантарать. Лидия Михайлова аслисен «Кипек ен» тата ачасен «Туслăх» пултарулăх ушкăнĕсене татах та аталантарасшăн. Алĕçне вĕрентекен мастер-классене те йĕркелесе ярасшăн. Хĕрарăмсем валли фитнес-занятисем йĕркелес шухăш та пур маттур ертÿçĕн...

Ирина ЯКОВЛЕВА