Нарăс уйăхĕн 4-мĕшĕнче çĕршывра Пĕтĕм тĕнчери ракпа кĕрешмелли куна паллă турĕç. Онкологи чирĕсенчен профилактика ирттермелли эрне те иртрĕ.

Усал шыçă чирĕсене пуçламăш тапхăртах тупса палăртасси тухтăрсен тĕп тĕллевĕ пулса тăрать. Сывлăх еплерех пуласси этем хăйĕн пурнăçне мĕнле йĕркеленинчен тата унăн апатланăвĕнчен нумай килет. Чĕлĕм туртни этемшĕн уйрăмах сиенлĕ пулнине палăртаççĕ. Табак тĕтĕмĕ тута, чĕлхе, шăл тунипе пит çăмартин лăймакаллă сийĕ, ун хыççăн пырпа тип пыр тата ÿпкесем çине витĕм кÿреççĕ. Çавăнпа та чĕлĕм туртма пăрахни - ÿпке ракĕнчен сыхланмалли тĕп çул-йĕр.

Виçесĕр эрех-сăрапа иртĕхни те усал шыçă чирĕсемпе чирлессине палăрмаллах ÿстерет. Енчен те çын кунсерен тăтăшах «хаяр шĕвек» сыпать-тĕк, апат пырĕн ракĕпе чирлес хăрушлăх темиçе хут пысăкрах.

Ÿт-тирĕн ракĕ пуçланассинчен çакăн пек ансат сĕнÿсене пăхăнса сыхланма пулать: хĕвел хĕртсе пăхнă вăхăтра аслăрах çулсенчи тата шурă ÿтлĕрех çынсен кĕлеткери уçă вырăнсене хÿтĕлемелле. Кун пек чухне хĕвелтен сыхланмалли кремсемпе усă курсан аван. Çавăн пекех çан-çурăм çинчи Тур паллисене суранлатассинчен асăрханмалла.

Çăварта тĕрлĕ усал шыçă аталанассинчен шăлсемпе çăвара гигиена тĕлĕшĕнчен таса тытса тăни те сыхлать.

Пĕтĕм тĕнчери ученăйсен тĕпчевĕсем çирĕплетнĕ тăрăх, этем апатланăвĕ вар-хырăмăн ракне пуçарасси çине те витĕм кÿрет-мĕн. Чĕрчунсен белокĕпе çăвĕнчен, микроэлементсемпе клетчаткăран пуян мар апат, рационта тăвар нумай пулни усал шыçăсене пуçаракан сăлтав.

Сосиска, кăлпасси, пылак продуктсем, чипссем, попкорн, ытти фастфуд сахалрах çимелле.

Апатра йод çитмесен щит евĕрлĕ парсен ĕçĕ хавшать.

Мĕнпур микроэлементпа тата витаминсемпе пуян апат-çимĕçпе апатланни çавăн пекех кăкăр ракĕ пуçланассине чакарнине те палăртмалла. Хĕрарăм хăй усал шыçăсене вăхăтра тупса палăртассине пысăк тимлĕх уйăрни чи пĕлтерĕшли.

Çын хăйне мĕнле туйнине пăхмасăрах палăртнă вăхăтра диспансеризаципе профилактика тĕрĕслевĕ витĕр тухмалла.

Ÿпке чирĕсене малтанхи тапхăрта тупса палăртас тĕлĕшпе флюорографи тата рентген тăмалла.

Ÿслĕк вăраха тăсăлнине, лимфа тĕввисем шыçнине, вар-хырăм ĕçĕ пăсăлнине, кăкăр парĕсем, ÿт çинчи Тур палли, шĕпĕн ?бородавка% формисем улшăннине, амалăхран юн кайнине, юхан-суран тÿрленменнине, апат çăтма, тула кайма йывăрланнине, кĕлетке виçи чакнине, вăй пĕтнине асăрхасан васкасах тухтăр патне каймалла.

Антонина ТАБАРДАК,

Елена ЕГОРОВА,

республикăри сывă апатлану, медицина профилактики, сиплев физкультури,

спорт медицини енĕпе тимлекен центрăн тухтăрĕсем