Çапла калаççĕ халăхра. Эпĕ те хам çуралса ÿснĕ тăван Пăр-таса мухтамасăр пултараймастăп. Ăна ырласа «Çĕнтерÿ çулĕнче» те 2019 çулхи 79-82-мĕш номерсенче «Ĕлĕкхи тата паянхи Пăртас», 2022 çулхи 29-31,34-35, 37-мĕш номерсенче «Асăнмалăх йĕр хăварнă пуçлăхсем» тата 2023 çулхи 77-мĕш номерте «Ял илемĕ унта çамрăксем тĕпленнинчен килет» статьясенче çырнăччĕ.

Вĕсенче юлашки çулсенче, уйрăмах 2005 çул хыççăн, урамсенчи çулсене йĕркене кĕртме тата çамрăксем капмар çуртсем лартма пуçланине, кунта автобуспа таксисем те çÿреме тытăннине, суту-илÿ лавккисем тăваттă таран тата ача садикĕ те уçăлнине пула Пăртас ялĕн сăн-сăпачĕ самаях улшăнни, çавна май халăхăн пурнăç условийĕсем самаях çăмăлланни çинчен пĕлтернĕччĕ.

Анчах та иртнĕ çулхи раштавăн 26-мĕшĕнче республикăри АПК ветеранĕсен Союзĕн делегацийĕпе пĕрле хамăр тăрăхри Çĕрпелти праçникре пулса курнă хыççăн унта пурăнакансемшĕн савăнтăм. Мĕн курнине Пăртаспа танлаштартăм та, тăван ялшăн кăштах кăмăлăм хуçăлчĕ. Çĕрпелте чи малтанах куçа çулсем асфальтпа витĕнни, архитектура мелĕсене пăхăнса йĕркене кĕртнĕ илемлĕ тĕп лапам курăнса кайрĕ. Хулари евĕр пысăк сквер, Ленин палăкĕ, вăрçăра вилнисене асăнса лартнă мăнаçлă мемориал комплексĕ, йăрăс пÿллĕ хурăнсен паркĕ, икĕ хутлă шкулпа пысăк клуб, хуçалăх кантурĕ, почта, Перекет банкĕ Çĕрпел ялне илем кÿреççĕ.

Çаксем, Ленин палăкĕпе хуçалăх кантурĕ тата банксăр пуçне, Пăртасра та пур. Анчах вĕсем пĕри те, Çĕрпелти пек, архитектурăпа килĕшÿллĕ мар. Асфальт вăтам шкул патне çитиччен кăна, вăл та пулин чылай вырăнта ванса пĕтнĕ, уйрăмах яла пырса кĕнĕ çĕрте. «50 лет Чувашии» ятлă тĕп урамăн çулĕ тарăн ланкашкасемлĕ пирки кунта йĕпе-сапара çăмăл автомашинăсем çÿрейми пулчĕç. Райпо магазинĕнчен пуçласа клуб патне çити виçĕмçул хывнă тротуара машинăсем çÿрекен çултан уйăрма лутра карта тытман пирки арканас хăрушлăх тухса тăрать, çавна пула ун тăрăх чылай чухне çынсем мар, çуллахи вăхăтра касăва каякан ĕнесем утаççĕ. Машинăсем кĕрсе кайнă тĕслĕхсем те пур. Тротуар хĕррипе тимĕр тăрпасем авса çÿллĕ мар хитре карта тытас сĕнÿпе ял пуçлăхĕ Н.Петров килĕшнĕччĕ.

Ĕлĕк, эпĕ ача чух, Йĕлме урамĕн ?халĕ - Клубная% пуçламăшĕнче йывăçран хăпартнă мăнаçлă клуб, ăна хирĕç вăрçăра вилнисене асăнса лартнă обелиск хăйне май архитектура ансамблĕ пулса тăратчĕç. Анчах 1985 çулта клуба пăснă хыççăн çак вырăн куçа илĕртмен хуçасăрлăх лапамĕ пулса тăчĕ. Ĕлĕкхи клубăн сцени пулнă вырăнта 1987 çулта архитектурăпа килĕшÿсĕр, сарай евĕрлĕ колхоз кантурĕ ÿссе ларчĕ. Колхоз салансан унта почта уйрăмĕ уçăлчĕ, çуртăн пайĕнче пĕр вăхăт библиотека та ĕçлерĕ. Каярахпа, ялăн тĕп урамĕпе машинăпа мар, тракторпа та кайма май çуккине пула çак çурт умĕпе «стихийăллă» çул хывăнчĕ. Паянхи кун унта йĕпе-сапара пылчăк çăрăлать, типĕ çанталăкра тусан явăнать, почтăна çитесси те проблемăллă.

Халăх шухăш-кăмăлне шута илсе, вăрçăра вилнисене асăнса лартнă обелискпа юнашар 2021 çулта Тăван çĕршывăн Аслă вăрçине Пăртас тăрăхĕнче миçен кайса миçен таврăннине палăртса, 2022 çулта тылра тăрăшнă ентешсене сума суса палăксем уçăлчĕç. «Хула хутлăхне хăтлăх кĕртесси» наци проекчĕпе килĕшÿллĕн 2023 çулта çак вырăна плитасем сарса, ларса канмалли саксем вырнаçтарса, тавралла тимĕр карта тытса тирпей кĕртрĕç. Анчах çак пуян сооружени, мăянпа хытхура пусса илнĕ çара ана пуçĕнче тăрса юлнăран, тăлăххăн курăнать. Çак вырăна йĕркене кĕртмеллех. Ман шутпа, унта миротворецсен йышĕнче службăра тăнă салтаксене чыслакан мемориал йĕркелесен аван пулмалла, çапла ял варрин нĕрне яракан мăянлăх та путланĕ. Ку вырăн ял варринчи культурăллă лапам пулса тăрĕччĕ. Ун пирки «Çĕнтерÿ çулĕн» 2023 çулхи 86-мĕш номерĕнче те çырнăччĕ. Çак ĕçе тума округ архитекторĕ хутшăнсан та аван пулмалла.

Мăянпа хытхура тенĕрен, патшалăх 2020 çулта почтăпа юнашар лартса панă çĕнĕ культура çурчĕ те вĕсен ăшне путнă, клуб таврашне вара йĕпе-сапара атăсăр та кĕме çук. «Яла хăш чухне Шупашкартан е районти культура çуртĕнчен килекен артистсем умĕнче намăс», - пăшăрханаççĕ ял çыннисем.

Пăртассен тепĕр кансĕрлĕхĕ - чукун çулăн 623-мĕш километрĕнчи переезда хупни. Ăна халăха 98 çул туллин тивĕçтернĕ хыççăн тăхăр çул каялла хупрĕç те вăрмана машинăпа е лашапа каяс тесен икĕ çухрăмри Çарăклă е тавра çулпа 12 çухрăмри Вăрнар урлă çитме тивет. Ун пекки ан пултăр та, вăрманта пушар тухсан нимĕнпе те пулăшаймăн. Астăватăп, 2010 çулхи çулла чукун çул тепĕр енче вăрман çунма пуçланăччĕ. Юрать, ун чухне переезд пурччĕ те, ял халăхĕ, уйрăмах çамрăксем, кар тăнипе, çунакан вырăна шыв цистернисене тракторсемпе вăхăтра турттарса пушар машинисем çитиччен сÿнтерме пултарчĕç. Ку ĕçе çав çулсенче ял администрацийĕн пуçлăхĕ пулнă Г.Д.Петров хăй активлă ертсе пынăччĕ.

Пăртассен çĕрпелсенчен тĕслĕх илсен аванччĕ. Ял хушшине, чи малтан почта, культура çурчĕ таврашне, мăянпа хытхураран тасатмаллах, çумкурăк пуснă вырăна мĕнле те пулсан сооружени вырнаçтармалла, сăмахран, тĕнчен тĕрлĕ кĕтесĕнче миршĕн çапăçнă ентеш-миротворецсен ячĕпе.

Клубная урам вĕçĕнчи переезда хупнипе те килĕшес килмест, чукун çул пуçлăхĕсене ÿкĕте кĕртес енĕпе тăрăшмаллах. Астăватăп, 1972 çулччен ял тĕлĕнче хула çум поезчĕсене чарăнмалла тăвассине те чукун çул пуçлăхĕсем нумайччен хирĕç пулнăччĕ. Анчах ун чухнехи ял ертÿçисем çине тăнипе тата алă усманнипе, Андриян Николаев космонавта та явăçтарнипе ĕçе вĕçне çитерме пултарчĕç. Кăçалхи чÿк уйăхĕнче «623-мĕш км» ятлă чарăну платформине уçни 53 çул çитет. Çакна аса илсен Пăртас тĕлĕнчи переезда çĕнĕрен вăя кĕртме пулатех тесе шутлатăп.

2027 çулхи чÿк уйăхĕн 17-мĕшĕнче Мичурин ячĕллĕ колхоза 18 çул ăнăçлă ертсе пырса республикăра малтисен ретне кăларма пултарнă А.И.Грибоедов председатель çуралнăранпа 95 çул çитет. Сумлă датăпа, тен, Пăртасра та Çĕрпелти пекех чыслă мероприятисем иртĕç. Çавăнпа та унччен асăннă çитменлĕхсене пĕтерсе ялăн сăн-сăпатне илемлĕрех тăвасчĕ, килнĕ хăнасене ăна тивĕçлĕн кăтартасчĕ.

Вăрнар муниципаллă округĕн территорисене хăтлăх кĕртес тата аталантарас енĕпе ĕçлекен управленийĕ, Пăртас территори пайĕ асăннă çитменлĕхсене шута илсе ыйтăва татса пама тăрăшасса шанас килет.

Геннадий ИВАНОВ,

республикăри АПК ветеранĕсен союзĕн членĕ

Пăртас